آشنایی با انواع وکس ها در لوازم آرایشی
موم ها ( وکس ) و روغن ها
کلمه موم یا وکس از ریشه لغت ویکس آمده و این لغت به موادی اطلاق می شود که به مواد پلاستیکی شباهت داشته باشند و موم زنبور عسل از آن جمله است تمامی مواد اولیه به کار رفته در فرآورده‌های پایه کرم سازی را میتوان در دست حموم ها جای داده و به همین دلیل موها را به چند دسته تقسیم کردند.
خواص و عمل موم ها در تهیه فرآورده های آرایشی و بهداشتی
۱. امام ها در روغن محلول بوده و به این سبب باعث افزایش خاصیت نرم کنندگی مواد بر روی پوست می شوند.
۲. ما به عنوان مواد اولیه و ثانویه امولسیون کننده مصرف می گردند.
۳. ما به عنوان قوام دهنده امولسیون ها بوده و بافت ساختمان و صافی آنها را بهبود می بخشند.
۴. در رژلب ها خاصیت شفاف کننده و قالب پذیری ایجاد می کنند.
الف) موم های حیوانی
۱. موم زنبور عسل
این موم، زنبور عسل توسط این حشره تهیه و دارای انواع مختلف می باشد که بهترین نوع آن از زنبور هندی به دست می آید اما کشورهای مهم دیگر عبارتند از هند استرالیا ایتالیا خالص حاصل کندو را موم بکر مینامند
موم زنبور عسل با دو حالت موجود است:
۱. زرد: که رنگ طبیعی موم می باشد.
۲. سفید: که رنگ زرد آن، توسط نور خورشید و مواد شیمیایی مثل دی کرومات پتاسیم و اسید سولفوریک محو شده است. موم زنبور عسل دارای نقطه ذوب ۶۲ تا ۶۵ درجه سانتی گراد می باشد. بیشترین استفاده موم در مرهم های دارای غشای مومی می باشد.
میزان حلالیت موم: این ماده در آب، نامحلول و در الکل سرد، کم محلول و در الکل جوش محلول است در کلروفرم، اتر، روغن های فرار و ثابت کاملا محلول است
موارد مصرف
پایدار کننده ترین امولسیون های آب در روغن بوده و براق کننده فراورده های پوستی می باشد همچنین بالابرنده قوام و سختی فرآورده های موضعی و نرم کننده است.
عوارض جانبی: واکنش های حساسیتی مفرط ایجاد نمیکند.
ناسازگاری: با مواد اکسید کننده ناسازگار است.
شرایط نگهداری: در ظروف دربسته و دور از نور نگهداری شود.
۲. اسپر ماستی (بلان دو بالون)
به این ماده سفید نهنگ نیز گفته میشود. ماده مومی شکل است که از محفظه واقع بر روی دماغ راست و یا از سلولهای چربی نهنگ به دست می آید. بلان دو بالن، جسمی است جامد، سبک و نیمه شفاف که در لمس کردن، روغنی است دارای بویی ضعیف و مخصوص است. بلان دو بالون قابلیت فساد کمی دارد. اگر بر روی بلان دو بالن، کمی الکل ۹۰ درجه بیفزایند تبدیل به پودر میشود نقطه ذوب بین ۴۲ تا ۵۰ درجه سانتی گراد می باشد و در آب و الکل سرد نامحلول است و در اطراف و کلروفرم الکل جوشان روغنهای فرار و ثابت محلول می باشد.
موارد مصرف
افزاینده قوام و اصلاح کننده غلظت دوازده و نیم درصد در کلد کرم ها با غلظت ۱۱ الی ۱۵ درصد در پماد ها و کرم ها نرم کننده و درخشان کننده فراورده های نیمه جامد و پایدار کننده امولسیون های روغن در آب است.
عوارض جانبی: برخی واکنش های حساسیتی را ممکن است ایجاد کند.
ناسازگاری: با محیط های بازی یا اسیدی قوی ناسازگاری دارد.
شرایط نگهداری: در ظرف در بسته در جای خشک و خنک و دور از نور و حرارت بالای ۴۰ درجه سانتیگراد نگهداری شود.
۳. لانولین چربی پشم
از ترشحات غدد مولد چربی گوسفند که روی پشم حیوان گسترده شدن به دست می آید لانولین به دو شکل آبدار هیدراته و بی آب آنیدر وجود دارد لانولین آنی در به صورت توده ای نرم زرنگ و کشدار با بوی مخصوص است که بین ۳۶ درجه یا ۴۲ درجه سانتیگراد ذوب میشود لانولین آنی در می‌تواند تا حدود دو برابر وزن خود آب جذب کند بدون اینکه دو فاز از یکدیگر جدا شوند اضافه کردن ۱۰ درصد وزن لانولین سیتل الکل باعث افزایش قدرت جذب آب در لانولین می گردد لانولین هیدراته یا آبدار به صورت ماده خمیری شکل سفید مایل به زرد با بوی کم و نافذ است که بین ۳۸ تا ۴۴ درجه ذوب میشود و حاوی ۲۵ تا ۳۰ درصد آب می باشد
موارد مصرف: مصرف عمده آن به عنوان پایه در پماد هاست لانولین شبیه ترشحات غدد چربی در پوست انسان می باشد به تنهایی و به راحتی جذب نمی شود ولی با یک روغن گیاهی اگر مخلوط شود و یا پارافین مایع تولید کرم نرمی می‌نماید که در پوست نفوذ کرده و جذب دارو را تسهیل می‌نماید لانولین امولسیون آب در روغن ایجاد میکند این امولسیون ها در طول نگهداری در سطح تیره رنگ می گردند
عوارض جانبی: ممکن است حساسیت پوستی دیده شود
ناسازگاری: ممکن است با داروهای فعال خاصی ناسازگاری داشته باشد
شرایط نگهداری: در ظروف دربسته دور از نور و در دمای ۲۵ درجه سانتی گراد یا کمتر نگهداری شود
۴ اکسنژ یا چربی خوک
از آب کردن سلولهای چربی خوک به دست می آید دارای ظاهری نرم سفید و یکنواخت و بوی مخصوصی است در حرارت ۴۰ تا ۴۲ درجه سانتیگراد ذوب می شود و تبدیل به مایع زلال و بی رنگ می گردد اکسنژ آب نموده و افزودن ۱۰ درصد الکل ستی لیک به آن جذب آب را می افزاید اکسنت در اثر مرور زمان تند شده و بوی نامطبوعی می گیرد و همین دلیل در پاره‌ای مواقع با فرمول زیر به آن بنزوئین می افزایند اکسنژ ۱۰۰۰ گرم و بنزوئین ۳۰ گرم بنزین را در داخل یک پارچه قرار داده و به مدت دو ساعت داخل اکسنژ ۸۰ درجه سانتیگراد قرار میدهند.
۵. مغز قلم گاو
این ماده در قدیم استفاده داشته و هم اکنون مورد استفاده از به شدت کاهش یافته و به دلیل فساد سریع این ماده از مغز تازه وسط استخوان گاو به دست می آید که برای تصفیه آن را ذوب و صافی می گذرانند
ب) موم های معدنی هیدروکربنی
۱. وازلین ژل پترولیوم یا پترو لاتوم
توده های نرم چرب و زرنگ بدون بو و طعم می باشند نقطه ذوب آن ۳۸ تا ۵۶ درجه سانتی گراد می باشد و حتی تا ۶۰ درجه نیز افزایش می یابد در آب و گلیسیرین نامحلول بوده در الکل سرد و گرم دهیدراته سرد کمی محلول است در کلروفرم بنزن به راحتی حل می شود در اتر هگزان و بیشتر روغن های ثابت و فرار محلول است وازلین از تصفیه کردن نفت خام به دست می آید.
موارد مصرف: به عنوان پایه پماد تا غلظت‌های ۱۰۰ درصد و در کرم ها به عنوان نرم کننده با غلظت های ۱۰ تا ۳۰ درصد و در امولسیون های موضعی با غلظت ۴ تا ۲۵ درصد کاربرد دارد
عوارض جانبی: تحریک جزئی پوست ایجاد میکند.
ناسازگاری: وازلین به دلیل طبیعت خنثی دارای ناسازگاری کمی است
شرایط نگهداری: در ظروف دربسته دور از نور و خنک نگهداری شود
۲. موم پارافین
این ماده متشکل از هیدروکربن های جامد تصفیه شده از وازلین میباشد توده‌ای است بی رنگ یا مایل به سفید کم و بیش نیمه شفاف با ساختمان کریستالین که در اثر لمس کمی چرب به نظر می‌رسد نقطه ذوب آن بین ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتیگراد می باشد در آب و الکل نامحلول است در الکل آینده کمی محلول و در روغن های فرار و بیشتر روغن های ثابت اتر کلروفرم به راحتی محلول است
موارد مصرف: به عنوان قوام دهنده امولسیون ها نرم کننده شفاف کننده امولسیون کننده و ایجاد قالب پذیری خوب در فرمولاسیون این فرآورده های آرایشی و بهداشتی وارد میشود
عوارض جانبی: تحریک و حساسیت های پوستی
شرایط نگهداری: در ظروف در بسته و در دمای زیر ۴۰ درجه سانتی گراد نگهداری شود
۳. موم اوزو کریت
این موم یک ماده طبیعی قیری شکل میباشد که به صورت موم بی شکل قهوه ای تیره زرد یا سفید در بسیاری از نقاط دنیا نزدیک چاه‌های نفت یافت می شود.
اوزوکریت توسط جوشاندن با آب تصفیه می شود و دارای نقطه ذوب ۶۱ تا ۷۸ درجه سانتیگراد می باشد نسبت به ترکیبات اکسید کننده بسیار مقاوم است و در آب غیر محلول می باشد یک قسمت از آن درسی قسمت الکل مطلق حل شده در بنزن کلروفرم اتردوپترول روغن ها در حرارت های بالا محلول می باشد.
ج) موم های گیاهی
۱. موم کارنائوبا
اینم از برگهای گیاه نخل کارنابا که در برزیل وجود دارد و تا ارتفاع ۳۰ تا ۳۵ متر رشد می کند استخراج می گردد نمونه کارنائوبا که به صورت شیرابه از برگ این گیاه خارج میشود ماده سبز رنگ متمایل به خاکستری را در طرفین برگی ایجاد می نماید که با تکان خوردن درخت ریخته میشود برگه ها در انواع ایل شهریور از درخت جدا شده و به محیط باز و آزادی جهت خشک کردن انتقال داده می شوند و به مدت یک هفته چندین بار زیر و رو می شوند سپس موم‌ها جمع آوری و ذوب می گردند و به شکل توده خاکستری تیره نگهداری می‌گردند درجه ذوب ۸۴ درجه سانتیگراد می باشد این موم در تهیه رژ لب به عنوان قوام دهنده مورد استفاده قرار می گیرد
۲. موم کندیلیلا
این موم در نوعی گیاه مکزیکی که به صورت خودرو می روید چه شکل پوششی بر روی ساقه وجود دارد گیاه جمع آوری شده را به قطعات ریز خرد کرده و در آبی که مقداری اسید سولفوریک در آن ریخته اند می‌جوشانند سپس مومی را که به سطح آب آمده جمع آوری کرده و به یک مخزن آب منتقل می کنند این عمل چندین بار تکرار می شود تا موم به خوبی پاک گردد موم کندیلیلا سخت و شکننده بوده و دارای رنگ قهوه ای است که می توان توسط مواد شیمیایی سفید کرد این دوم جهت ازدیاد نقطه ذوب مواد آرایشی و بهداشتی به خصوص رژلب به کار میرود.
۳. موم ژاپنی
این موم در میوه ای شبیه به توت و شبیه به درخت سماق که در مشرق زمین می روید وجود دارد این موم از میوه این گیاه پس از خشک شدن و فشردن در گرما استخراج میشود موم به همراه عمل آوری با بخار و حلال مناسب استخراج می گردد این موم که در و حدوداً شبیه به پی یا روغن روشنایی می باشد نقطه ذوب موم ژاپنی بین ۴۵ تا ۱۲۵ درجه سانتیگراد متغیر است موم ژاپنی از دسته موم های استری می باشد
۴. موم های متفرقه
روغنهای هیدروژنه و الکل های سنگین تر مثل ستیل الکل و موهای لانت میباشند نقطه ذوب آنها ۶۸ تا ۶۹ درجه سانتی گراد است و برخی از آنها سنتتیک هستند در اسانس های روغن های کاملاً محلول و در اتر و کلروفرم نیز محلول می باشند
مطالب بیشتر برای سلامت بدن را می توانید در مجله سلامتکده احیاء مشاهده کنید.
دیدگاهتان را بنویسید